بررسی تحولات امنیتی و سیاسی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با تأکید بر حضور نظامی آمریکا در منطقه2008 – 1991

خلیج فارس، یکی از حساس ترین و مهم ترین مناطق جهان به شمار می رود، به گونه ای که به دلیل دارا بودن موقعیت استراتژیک و منابع عظیم نفتی، همواره در کانون توجه قدرت های فرامنطقه ای از جمله ایالات متحده آمریکا بوده است. تحرکات و اقدامات آمریکا در خلیج فارس، همواره مبتنی بر یک رشته علایق و اهداف ویژه منطقه ای بوده و در جهت تأمین این منافع تاکنون استراتژی های مختلفی را به کار برده است. بدون تردید، سیاست های آمریکا در مقاطع زمانی مختلف پیامدهای مهمی را بر وضعیت امنیتی و سیاسی کشورهای منطقه بر جای گذاشته است. در این میان، جنگ دوم خلیج فارس (1991)، حوادت 11 سپتامبر 2001 و اشغال عراق (2003) به عنوان نقاط عطف مهمی در تحولات مربوط به سیاست خارجی آمریکا در منطقه خلیج فارس محسوب می-شوند. این رویدادها، علاوه بر اینکه زمینه را برای حضور نظامی گسترده و بی سابقه آمریکا در منطقه فراهم کردند، سیاست خارجی این کشور را نیز، با تغییرات عمیق و اساسی در راستای گسترش دموکراسی و اصلاحات سیاسی در منطقه مواجه ساختند. در میان کشورهای منطقه، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به دلیل وضعیت امنیتی و نظامی ضعیف (از لحاظ امنیتی) و داشتن نظام های پادشاهی و فقدان شاخصه های دموکراسی (از لحاظ سیاسی)، بیشترین تأثیر را از سیاست های آمریکا در این مقاطع پذیرفتند. با توجه به این مسأله، پژوهش حاضر ضمن بررسی اهمیت خلیج فارس و معرفی شورای همکاری خلیج فارس، به بیان مهم ترین سیاست های آمریکا در منطقه طی سال های 1991 تا 2008 و تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم این سیاست ها بر وضعیت امنیتی و سیاسی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد، حضور نظامی آمریکا در منطقه، منجر به گسترش جو بی اعتمادی و ناامنی و احساس ترس و تهدید متقابل در روابط میان کشورهای شورای همکاری در نتیجه ی نظامی گری افراطی و رقابت ناسالم تسلیحاتی (از لحاظ امنیتی) و افزایش فشار بر این کشورها برای ایجاد اصلاحات در ساختار سیاسی خود (از لحاظ سیاسی) شده است. همه این شرایط، نوعی چالش و ناآرامی را موجب گردیده که بیرون رفتن از آن به سادگی امکانپذیر نیست و به طور مستقیم بر ثبات و امنیت داخلی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تأثیرگذار است.